Nofio Eich Ffordd I'r Torch Yng Nghwmni Sylfaenydd y Bluetits, Sian Richardson

Mae tua 30 mlynedd ers i Sian Richardson o Dyddewi ymddangos ar lwyfan Theatr Torch. Ym mis Ebrill eleni, bydd y fam i bump o blant a sylfaenydd y Bluetits Chill Swimmers, yn plesio cynulleidfaoedd, wrth iddi drafod ei hangerdd am nofio dŵr môr mewn digwyddiad ar ôl sioe a gynhelir yma yn Aberdaugleddau.

Mae Kill Thy Neighbour, ffilm gomedi gyffro newydd yn Theatr Torch wedi’i hysbrydoli gan bentref glan môr Cwm yr Eglwys ger Dinas ac mae un o’i phrif gymeriadau, Max, wrth ei fodd yn gwisgo’i drwser noefad yn y môr. I drafod yr hobi dewr hwn, bydd Sian yn cynnal sgwrs ar ôl y sioe ddydd Gwener 26 Ebrill yn Theatr Torch.

“Rwyf wrth fy modd yn nofio yn nŵr oer y môr, rwyf wir wrth fy modd,” meddai Sian sydd newydd ddychwelyd o Estonia ar ôl cystadlu ym Mhencampwriaethau Nofio Iâ y Byd yn erbyn nofwyr dŵr oer eraill o 42 o wledydd eraill.

Wedi’i sefydlu gan Sian yn 2014, bellach mae gan y Bluetits Chill Swimmers dros 120,000 o aelodau ledled y byd. Mae'r duedd mewn nofio môr mewn drwser noefad  a gwisg nofio yn dod yn fwyfwy poblogaidd ymhlith dynion a menywod, ac mae mwy o bobl yn rhoi'r gorau i'r siwtiau gwlyb un darn i ddod yn agosach at natur.

“Mae’n cymryd dewrder aruthrol i fynd i mewn i’r môr, yn enwedig yn y gaeaf, a phan glywais am ddigwyddiad Milltir yr Iâ, meddyliais pam ar y ddaear y byddai rhywun am nofio mewn tymheredd pum gradd. Ond ar ôl tair blynedd o hyfforddiant, fe wnes i hynny. Fe wnes i greu tipyn o sŵn, chwerthin a chanu wrth fynd i mewn i'r dŵr, ond fe wnes i, ac mae'r gweddill yn hanes a ganed y Bluetits,” meddai Sian sy'n dwlu'r wefr y mae'n ei roi iddi.

“Mae'n ewfforig ac rydych chi'n dod allan o'r dŵr yn chwerthin. Rydych ond yn nofio am ddwy funud, ond rydych chi'n teimlo'n dda iawn ac yn hapus ar ôl hynny, yn union fel petaech chi wedi dychwelyd o rediad 20 milltir,” meddai Sian, a drochodd flaenau ei thraed yn y môr am y tro cyntaf fel nofwraig iasoer ym Mhorthsele ym Mae Porth Mawr yn ymyl ei chartref.

“Mae pobl yn fy nghlywed yn gwneud tipyn o sŵn ac mae rhai yn meddwl fy mod i'n wallgof, ond mae eraill yn cymryd diddordeb mawr ac yn gofyn pob math o gwestiynau ac weithiau maen nhw'n ymuno. Mae'r sesiynau nofio yn hamddenol iawn ac yn gynhwysol i bawb – dynion a menywod. Mae’n gwmni di-elw a phan fyddwn ni’n mynd ar daith, rydyn ni’n galw ein hunain yn Tits on Tour,” chwarddodd Sian sy’n croesawu pawb i’w sesiynau nofio.

Penderfynwyd ar enw’r Bluetits ar ôl i Sian ddychwelyd o'r môr yn dilyn nofio oer a'i bronnau'n las. Awgrymodd ei gŵr, Alan, iddi alw ei grŵp yn Bluetits ac fe aeth y cyfan o’r fan honno. Bellach cynhelir sesiynau nofio dyddiol ar draws y byd gan gynnwys traethau hyfryd Sir Benfro.

Mae manteision o nofio oer yn aruthrol, ac er nad yw Sian yn hybu ei hobi fel ffordd o wella poenau, mae’n dweud bod y dŵr oer yn fuddiol tu hwnt i’r meddwl a’r corff.

“Mae’r dŵr oer yn rhoi sioc aruthrol i’r corff ac yn rhoi adwaith enfawr iddo, fel ymateb ymladd neu hedfan. Unwaith y bydd yr adrenalin yn dechrau pwmpio trwy'ch gwythiennau, bydd eich golwg, eich arogl a'ch clyw yn cynyddu, a dim ond 90 eiliad y mae'n ei gymryd i'ch corff ymgynefino. Rydyn ni’n aml yn rhegi, yn canu ac yn gweiddi’n uchel, ond does dim ots, mae’r cyfan yn naturiol, oherwydd pan fyddwch chi’n gadael y dŵr, mae’r byd yn lle mwy disglair. Mae’n glanhau’r meddwl ac yn fotwm ailosod anhygoel,” meddai Sian, sydd wedi sefydlu Pencadlys y Bluetits yn ei thref enedigol, Tyddewi.

Ond nid yw chwaraeon a nofio bob amser wedi chwarae rhan mawr iawn ym mywyd Sian. Ni ddechreuodd redeg nes ei bod yn ei 30au hwyr pan oedd yn dioddef o iselder.

“Roedd fy mywyd braidd yn berffaith, ac roeddwn i wedi gwirioni ychydig pan wnes i syllu ar wal. Dywedodd ffrind wrtha i am ddechrau rhedeg ac ar ôl cymryd y tabledi a roddodd i mi gan y meddyg, roeddwn yn teimlo bod yn rhaid i mi wneud rhywbeth mwy a dyna pryd y penderfynais ddod yn ffit. Byddwn yn rhedeg o gwmpas y fferm neu o gwmpas yr ardal mewn tywyllwch fe na fyddai neb yn fy adnabod gan yr oeddwn yn teimlo fy mod yn rhy dew, ar ôl bod y ferch dew yn yr ysgol. Yna fe wnes i rediadau 5k a 10k, yna rhedeg ar gyfer Canser y Fron a marathonau mawr ac yna nofio pellter hir. Arweiniodd hyn at gystadlu yn yr Iron Man yn Ninbych-y-pysgod ond nid oedd fy nghluniau'n gweithio ac roeddwn yn argyhoeddedig na fyddwn yn ei gwblhau a wnes i ddim. Ond doedd hynny ddim o bwys, roeddwn i'n iawn gyda hynny, roeddwn i wedi cymryd rhan.

“Pan rydw i yn y dŵr, nid yw fy nghluniau'n brifo. Dw i ddim mewn poen. Mae ein cyrff yn mynd i'r modd o oroesi. Nid yw'n iachâd mewn unrhyw fodd ond mae'n rhyddhad am gyfnod ac rydw i heb boen am oriau wedyn. Mae ar gyfer pob grŵp oedran i’w fwynhau a byddwch yn teimlo’n anhygoel.”

Mae Sian yn annog pawb i roi cynnig arni, does dim terfyn oedran mewn gwirionedd.

“Mae’n cymryd dewrder aruthrol i ymuno ag unrhyw glwb neu grŵp – boed yn glwb llyfrau neu’n glwb rhedeg ond ewch ati i gymryd y cam cyntaf a mynd i lawr i’r traeth. P'un a ydych chi'n 20 neu'n 80, fe welwch rywun fel chi'ch hun. Efallai y byddwch chi’n cwestiynu a yw pobl mor hen â chi, mor ifanc â chi, mor dew neu mor denau â chi – does dim ots. Yr hyn sy’n bwysig yw eich bod chi’n ei wneud ac yn cael ‘hwyl.’ Rydych chi’n cyrraedd fel ŵyn ac yn gadael fel llewod,” meddai Sian sy’n meddwl y dylai pobl fynd allan o’u mannau cysurus a bod yn rhan o gymuned.

Roedd Sian, sydd bellach yn 59 oed, yn aelod gweithgar o Theatr Ieuenctid y Torch pan oedd yn ei harddegau ac mae ganddi atgofion melys iawn o actio ar lwyfan yno.

“Rwy’n cofio criw ohonom o Dyddewi yn gorfod dal dau fws i gyrraedd y Torch ac yna’n dibynnu ar riant i’n casglu. Dw i wrth fy modd â'r theatr; Rwyf wrth fy modd â'r llwyfan ac rwy'n gweld ei eisiau'n fawr. Dw i’n gweld eisiau’r arogl cefn llwyfan, y tywyllwch a’r llenni a dw i’n edrych ymlaen yn fawr at ddychwelyd i’r Torch unwaith eto ar ôl rhyw 30 mlynedd a bod dan y golau mawr cynnes,” meddai Sian, actores a chantores, oedd yn brif ferch gyda Chôr Cadeirlan Tyddewi o 1980-82.

I archebu’ch tocynnau i weld perfformiad Kill Thy Neighbour, ac yna’r Sgwrs ar ôl y Sioe – y Bluetit Chill Swimmers gan Sian Richardson ar ddydd Gwener 26 Ebrill am 7.30pm, ewch i www.torchtheatre.co.uk neu cysylltwch â’r Swyddfa Docynnau ar 01646 695267. Tocynnau yn £23. Consesiynau: £20. Dan 26: £10. Argymhellir oedran 14+ gan fod y sioe yn cynnwys iaith gref a chyfeiriadau at lofruddiaeth.

Llun gan Ella Richardson Photography